Czym są spółdzielnie energetyczne?

Spółdzielnie energetyczne to organizacje, które łączą mieszkańców, przedsiębiorstwa oraz jednostki samorządów terytorialnych w celu wspólnego wytwarzania, zarządzania i konsumowania energii z odnawialnych źródeł energii. Tego typu struktury stawiają na lokalne wytwarzanie energii, co pozwala na większą autonomię oraz uniezależnienie się od dużych, scentralizowanych dostawców energii. Dzięki temu, spółdzielnie energetyczne wspierają zrównoważony rozwój i przyczyniają się do osiągnięcia neutralności klimatycznej.

Społeczności energetyczne i ich rola

Społeczności energetyczne, które obejmują m.in. spółdzielnie energetyczne, odgrywają kluczową rolę w przejściu na zieloną energię. Są one filarem energetyki obywatelskiej, która umożliwia obywatelom aktywny udział w rynku energii. Poprzez wspólne inwestowanie w instalacje OZE, takie jak panele fotowoltaiczne czy turbiny wiatrowe, społeczności te nie tylko obniżają koszty energii, ale także zwiększają swoją niezależność energetyczną.

Model prosumencki i energetyka rozproszona

Jednym z fundamentów działania spółdzielni energetycznych jest to, że członkowie społeczności pełnią podwójną rolę – są jednocześnie producentami i konsumentami energii. Dzięki temu energia wyprodukowana przez jedną osobę może być konsumowana przez innego członka społeczności, co zwiększa autokonsumpcję energii i minimalizuje straty związane z jej przesyłem.

Energetyka rozproszona to kolejny kluczowy element, który sprzyja rozwojowi spółdzielni energetycznych. Zamiast polegać na dużych, centralnych elektrowniach, społeczności mogą korzystać z licznych, małych instalacji OZE rozlokowanych w różnych miejscach. Taka struktura nie tylko zwiększa bezpieczeństwo energetyczne, ale także umożliwia lepsze wykorzystanie lokalnych zasobów.

,,Istotą energetyki rozproszonej jest rozproszenie źródeł, czyli ich fizyczne umiejscowienie w wielu lokalizacjach oraz ich lokalność rozumiana jako bliskość źródeł wytwórczych i odbiorców energii, pozwalająca na bardziej efektywne wykorzystanie energii i jej bilansowanie.” https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/energetyka-prosumencka-i-rozproszona

Zrównoważone społeczności i lokalne wytwarzanie energii

Spółdzielnie energetyczne mają potencjał, aby stać się kluczowym elementem społeczności energetycznych, które koncentrują się na minimalizowaniu swojego wpływu na środowisko. Dzięki lokalnym inicjatywom energetycznym takim jak spółdzielnie, społeczności mogą nie tylko produkować czystą energię, ale także edukować swoich członków na temat zrównoważonego rozwoju i efektywności energetycznej.

Lokalne wytwarzanie energii w ramach spółdzielni zmniejsza zależność od zewnętrznych dostawców oraz redukuje emisję CO2, przyczyniając się do dekarbonizacji i osiągnięcia celów zielonej transformacji. W efekcie, takie społeczności nie tylko dbają o swoje środowisko, ale także odgrywają ważną rolę w szerszej, globalnej transformacji energetycznej.

Wyzwania i kompromisy w działaniu spółdzielni energetycznych

Choć spółdzielnie energetyczne oferują wiele korzyści, ich rozwój wiąże się również z licznymi wyzwaniami. Infrastruktura energetyczna, konieczność zarządzania energią oraz modernizacja energetyczna to tylko niektóre z obszarów, które wymagają uwagi. Z jednej strony, spółdzielnie muszą inwestować w nowoczesne technologie, takie jak przemysł 4.0 w energetyce, aby sprostać rosnącym wymaganiom rynkowym. Z drugiej strony, muszą zrównoważyć koszty tych inwestycji z dążeniem do utrzymania niskich cen energii dla swoich członków.

Zarządzanie sieciami energetycznymi wspólnot oraz zapewnienie efektywnej współpracy pomiędzy członkami kooperatyw energetycznych to kolejne wyzwania, które mogą wpływać na funkcjonowanie spółdzielni. Ważne jest, aby podejmować decyzje oparte na solidnej analizie, z uwzględnieniem potencjalnego ryzyka i korzyści dla wszystkich zaangażowanych stron.

Przyszłość spółdzielni energetycznych

W miarę wzrostu znaczenia gospodarki niskoemisyjnej, spółdzielnie energetyczne będą odgrywać coraz ważniejszą rolę w globalnej transformacji energetycznej. Zielony ład, który stawia na redukcję emisji CO2 oraz odchodzenie od węgla, jest impulsem do dalszego rozwoju tych inicjatyw.

Lokalne Spółdzielnie Energetyczne – Przykład LSE.pl

Jednym z przykładów skutecznie działających spółdzielni energetycznych są Lokalne Spółdzielnia Energetyczne (LSE). LSE skupia mieszkańców, przedsiębiorstwa i JST z określonego regionu, oferując im możliwość wspólnego zarządzania produkcją i dystrybucją energii odnawialnej. Dzięki tej współpracy, członkowie spółdzielni mogą korzystać z tańszej energii, lepiej zarządzać swoimi nadwyżkami oraz uczestniczyć w lokalnych inicjatywach na rzecz zrównoważonego rozwoju.

Wspieranie społeczności energetycznych, rozwój odnawialnych źródeł oraz energetyki rozproszonej  może przyczynić się do stworzenia bardziej demokratycznego i zrównoważonego rynku energii. Zrównoważony rozwój, który jest celem wielu spółdzielni, będzie kluczowy w osiągnięciu neutralności klimatycznej oraz zabezpieczeniu przyszłości energetycznej kolejnych pokoleń.

Czym jest klaster energii?

Klaster energii to forma współpracy pomiędzy różnymi podmiotami, takimi jak przedsiębiorstwa, jednostki samorządu terytorialnego, oraz osoby fizyczne, mająca na celu lokalne wytwarzanie, dystrybucję i konsumpcję energii. Działania klastra koncentrują się na zrównoważonym wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii (OZE), takich jak energia słoneczna, wiatrowa, biomasa czy energia wodna.

Podstawowym celem klastra energii jest zapewnienie niezależności energetycznej jego członków poprzez zrównoważoną produkcję i zarządzanie energią na poziomie lokalnym. Klaster działa na ograniczonym obszarze geograficznym, co pozwala na efektywną koordynację działań i optymalne wykorzystanie dostępnych zasobów energetycznych.

Co daje bycie członkiem klastra energii?

Bycie członkiem klastra energii niesie ze sobą szereg korzyści. Przede wszystkim, uczestnictwo w klastrze pozwala na obniżenie kosztów energii dzięki lokalnej produkcji i dystrybucji, co z kolei przekłada się na oszczędności na rachunkach za prąd. Ponadto, członkowie klastra mogą liczyć na większą stabilność dostaw energii, co jest szczególnie istotne w obliczu rosnącej niepewności na rynkach energetycznych.

Kolejną korzyścią jest wspieranie transformacji energetycznej na poziomie lokalnym. Uczestnictwo w klastrze energii umożliwia wspólne inwestowanie w odnawialne źródła energii, co przyczynia się do redukcji emisji CO2 i poprawy jakości środowiska. Dzięki współpracy w ramach klastra, lokalne społeczności mogą stawać się mniej zależne od dużych, zewnętrznych dostawców energii, co z kolei wzmacnia ich niezależność energetyczną.

Dodatkowo, klastry energii mogą korzystać z różnorodnych programów wsparcia finansowego, zarówno krajowych, jak i unijnych. Dofinansowania dla społeczności energetycznych, takie jak np. „Pożyczka OZE w gospodarce”  są dostępne na różne etapy rozwoju – od projektowania i budowy infrastruktury energetycznej, po modernizację istniejących instalacji oraz wdrażanie innowacyjnych rozwiązań technologicznych. Dzięki temu członkowie klastra mogą realizować inwestycje z mniejszym obciążeniem finansowym, co dodatkowo zwiększa opłacalność uczestnictwa w tej formie współpracy.

Rola koordynatora klastra energii

Każdy klaster energii ma swojego koordynatora, którego rolą jest zarządzanie działaniami klastra oraz koordynacja współpracy pomiędzy jego członkami. Koordynator odpowiedzialny jest za monitorowanie produkcji i konsumpcji energii, planowanie inwestycji oraz reprezentowanie interesów klastra na zewnątrz. Dobrze funkcjonujący klaster energii to taki, w którym koordynator skutecznie łączy interesy różnych podmiotów, dążąc do optymalizacji zarządzania energią na lokalnym poziomie.

Ile jest klastrów energii w Polsce?

W Polsce idea klastra energii zyskuje na popularności. Obecnie funkcjonuje kilkadziesiąt klastrów, a ich liczba ciągle rośnie. Różnorodność tych inicjatyw – od małych, lokalnych społeczności po większe jednostki – pokazuje, że klastry energii mogą być skutecznym narzędziem wspierania zrównoważonego rozwoju i lokalnej niezależności energetycznej.

Aby ułatwić monitorowanie i koordynację działań klastrów, wprowadzono rejestr klastrów energii, który jest prowadzony przez Urząd Regulacji Energetyki. Rejestr ten zawiera informacje o wszystkich zarejestrowanych klastrach energii w Polsce, ich członkach oraz obszarze działania. Rejestracja klastra w tym oficjalnym wykazie jest ważnym krokiem, który nie tylko formalizuje działalność klastra, ale również otwiera drzwi do licznych programów wsparcia i dofinansowań.

Korzyści z bycia w klastrze energii

Członkostwo w klastrze energii oferuje liczne korzyści, w tym:

• Redukcja kosztów energii: dzięki lokalnej produkcji energii członkowie klastra mogą liczyć na niższe rachunki.
• Zwiększona niezależność: lokalne wytwarzanie energii zmniejsza zależność od zewnętrznych dostawców i wahań cen na rynku energii.
• Wsparcie dla OZE: klastry energii promują wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, co przyczynia się do redukcji emisji CO2 i ochrony środowiska.
• Rozwój lokalnych społeczności: inwestycje w ramach klastra mogą wspierać lokalną gospodarkę, tworząc nowe miejsca pracy i wzmacniając współpracę między mieszkańcami.

Cel i przyszłość klastrów energii

Nasze stanowisko i zaangażowanie

Ustawa o OZE, uchwalona 20 lutego 2015 r., została stworzona w celu wspierania zrównoważonego rozwoju energetycznego w Polsce poprzez promowanie produkcji energii z odnawialnych źródeł. Regulacja ta obejmuje m.in. kwestie związane z warunkami inwestycji, mechanizmami wsparcia finansowego oraz procedurami administracyjnymi związanymi z realizacją projektów OZE.

Z uwagi na dynamiczny rozwój sektora energetycznego i coraz większe zainteresowanie społeczeństwa tematyką energetyki rozproszonej, jesteśmy przekonani, że nadchodzące zmiany w tej ustawie mają kluczowe znaczenie dla przyszłości społeczności energetycznych. Jako organizacja specjalizująca się w obszarze energetyki odnawialnej, pragniemy aktywnie uczestniczyć w procesie legislacyjnym, aby mieć pewność, że nowe regulacje będą odpowiadały na realne potrzeby rynku.

Wsparcie dla społeczności energetycznych

Nasza misja jest jasna – chcemy wspierać lokalne społeczności w dążeniu do niezależności energetycznej, oferując im dostęp do nowoczesnych, ekologicznych rozwiązań.

Znaczenie zmian legislacyjnych

Zmiany w ustawie o OZE są niezbędne, aby dostosować polskie prawo do dynamicznie zmieniającego się rynku energetycznego i rosnącego zapotrzebowania na energię odnawialną. Dostosowanie regulacji prawnych do realiów rynku jest kluczowe dla dalszego rozwoju energetyki rozproszonej i spółdzielni energetycznych.

Chcemy, aby nowe przepisy wspierały inwestycje w OZE, ułatwiały tworzenie nowych spółdzielni energetycznych i promowały aktywne zaangażowanie społeczności lokalnych w procesy energetyczne. Uważamy, że nasze zaangażowanie w proces legislacyjny może przynieść znaczące korzyści, zarówno dla sektora energetycznego, jak i dla całego społeczeństwa.

Nasza misja

KIGSE nieustannie dąży do tego, aby wspierać rozwój zrównoważonej energetyki w Polsce. Naszym celem jest tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi społeczności energetycznych, które przyczyniają się do lokalnej niezależności energetycznej, ochrony środowiska oraz wzrostu gospodarczego.

Nasza organizacja dynamicznie się rozwija, co jest dowodem rosnącego zainteresowania społeczeństwa tematyką energetyki odnawialnej. Widzimy, że społeczności energetyczne stają się coraz bardziej popularne, a my jesteśmy gotowi wspierać je w tym procesie, zapewniając im odpowiednie narzędzia, wiedzę i wsparcie prawne.

Jako KIGSE, wierzymy, że nadchodzące zmiany w ustawie o odnawialnych źródłach energii mają kluczowe znaczenie dla przyszłości energetyki w Polsce. Chcemy aktywnie uczestniczyć w procesie legislacyjnym, aby zapewnić, że nowe przepisy będą sprzyjać rozwojowi społeczności energetycznych i odpowiadać na rzeczywiste potrzeby rynku.

Cele i budżet programu

Celem programu jest wsparcie rozwoju infrastruktury elektroenergetycznej dla budowy ogólnodostępnych stacji ładowania dużych mocy, zlokalizowanych wzdłuż sieci bazowej TEN-T, w centrach logistycznych, bazach eksploatacyjnych i terminalach intermodalnych. Program dąży do zmniejszenia liczby pojazdów emitujących CO2 i NOx oraz poprawy jakości powietrza. Budżet programu wynosi do 3 miliardów złotych, z czego 80% przeznaczone jest na wsparcie infrastruktury przy sieci TEN-T, a 20% na inne kluczowe lokalizacje. Program będzie realizowany w latach 2025-2029, z podpisywaniem umów do końca 2028 roku i wydatkowaniem środków do końca 2029 roku.

Formy i warunki dofinansowania

Dofinansowanie w formie dotacji do 100% kosztów kwalifikowanych jest dostępne dla operatorów systemu dystrybucyjnego. Wsparcie obejmuje budowę i modernizację infrastruktury elektroenergetycznej, w tym stacji transformatorowych, linii elektroenergetycznych oraz systemów IT. Nabór wniosków odbywa się w trybie ciągłym do wyczerpania środków. Wnioski oceniane są pod kątem zgodności z programem, kompletności dokumentacji oraz spełnienia wymogów technicznych i ekologicznych.

Propozycje KIGSE

Zwiększenie dofinansowania: Obecnie dofinansowanie wynosi do 45% całkowitych kosztów inwestycji. KIGSE proponuje zwiększenie dofinansowania do 70%, co ma na celu zachęcenie do inwestycji w magazyny energii.

Rodzaje inwestycji: KIGSE proponuje dodanie możliwości modernizacji istniejących instalacji fotowoltaicznych i dostosowanie ich do przyłączenia magazynu energii, co umożliwi efektywne wykorzystanie istniejących zasobów energetycznych.

Zmniejszenie minimalnych wymogów: Obecne wymagania (minimalna moc 2 MW i pojemność 4 MWh) są zbyt wysokie dla wielu małych przedsiębiorstw. KIGSE proponuje obniżenie tych wymagań do mocy 149 kW i pojemności 300 kWh, co pozwoli na uczestnictwo w programie większej liczbie małych firm.

Rozszerzenie grupy beneficjentów: KIGSE proponuje poszerzenie grona beneficjentów o Spółdzielnie Energetyczne, które odgrywają kluczową rolę w stabilizacji Krajowego Systemu Energetycznego (KSE) i lokalnym bilansowaniu energii.

Wsparcie dla magazynów energii – jeden z priorytetów KIGSE

Jako KIGSE szczególnie zależy nam na wspieraniu inwestycji w magazyny energii. Magazyny energii odgrywają kluczową rolę w stabilizacji i optymalizacji polskiego systemu elektroenergetycznego. Umożliwiają efektywne zarządzanie nadwyżkami energii pochodzącej z odnawialnych źródeł, co jest niezbędne w kontekście rosnącego udziału energii odnawialnej. Dzięki magazynowaniu energii możemy lepiej balansować obciążenie sieci i zapewniać stabilne dostawy energii, nawet w okresach niskiej produkcji.

Inwestycje w magazyny energii wspierają również lokalne społeczności energetyczne, które mogą dzięki nim zwiększać swoją niezależność energetyczną i efektywnie zarządzać lokalnymi zasobami energetycznymi. Wierzymy, że wspieranie takich inwestycji przyniesie korzyści nie tylko dla dużych przedsiębiorstw, ale także dla małych i średnich firm oraz lokalnych społeczności, co jest zgodne z celami KIGSE.

Więcej informacji na temat konsultacji oraz szczegółowe propozycje można znaleźć na stronie NFOŚiGW: link.

Wyzwania dla przedsiębiorców, JST i mieszkańców

Dla przedsiębiorców transformacja energetyczna oznacza konieczność inwestowania w nowe technologie oraz adaptację do zmieniających się regulacji prawnych. Muszą oni nie tylko dostosować swoje modele biznesowe, ale także inwestować w badania i rozwój, aby utrzymać konkurencyjność na rynku. Nowoczesne systemy zarządzania energią, magazyny energii oraz technologie fotowoltaiczne stają się standardem, który wymaga znacznych nakładów finansowych.

Jednostki samorządu terytorialnego natomiast, muszą wprowadzać zmiany w lokalnych planach zagospodarowania przestrzennego oraz wspierać inicjatywy mające na celu zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w lokalnym miksie energetycznym. To one często są odpowiedzialne za edukację i wsparcie mieszkańców w zakresie wdrażania nowych technologii.

Mieszkańcy, z kolei, muszą dostosować swoje nawyki i podejście do konsumpcji energii. Inwestycje w panele fotowoltaiczne, pompy ciepła czy systemy zarządzania energią stają się nie tylko ekologicznym wyborem, ale również ekonomicznym. Jednakże, dla wielu rodzin koszty początkowe takich inwestycji mogą stanowić barierę.

Perspektywa Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

„Jesteśmy w absolutnie unikalnym momencie naszej historii. Nigdy wcześniej i prawdopodobnie nigdy później nie mieliśmy do dyspozycji takiego wolumenu środków na transformację energetyczną.”

Ważnym problemem jest znalezienie odpowiednich projektów, które mogłyby skorzystać z dostępnych funduszy. Marcin Jamiołkowski podkreśla, że NFOŚiGW jest gotowy i chce przeznaczyć znaczną część środków na wspieranie odpowiednich inicjatyw, jednak potrzebuje więcej gotowych portfeli projektów do dofinansowania.

Programy dofinansowań jako wsparcie transformacji energetycznej

Aby ułatwić przejście na odnawialne źródła energii, tworzone są programy dofinansowań, które mają na celu zmniejszenie obciążeń finansowych związanych z inwestycjami w nowe technologie.

„Mój Prąd” – wsparcie dla gospodarstw domowych

Program „Mój Prąd” jest jednym z kluczowych elementów wspierających rozwój odnawialnych źródeł energii w Polsce. Już we wrześniu 2024 roku rusza 6. edycja tego programu, która wprowadza nowe zasady i jeszcze większe możliwości wsparcia dla gospodarstw domowych.

Dofinansowanie w ramach programu obejmuje:

• Instalacje fotowoltaiczne: Dotacje do 50% kosztów kwalifikowanych instalacji, co ma na celu zwiększenie liczby domowych systemów fotowoltaicznych.
• Magazyny energii: Nowością w programie jest możliwość uzyskania wsparcia na magazyny energii, które pozwalają na przechowywanie nadwyżek wyprodukowanej energii i wykorzystanie jej w późniejszym czasie.
• Systemy zarządzania energią: Program przewiduje również dofinansowanie na inteligentne systemy zarządzania energią, które optymalizują jej zużycie w gospodarstwie domowym.

Kto może skorzystać z programu? Program skierowany jest do właścicieli domów jednorodzinnych, którzy chcą zainwestować w odnawialne źródła energii. Wnioski będzie można składać od września 2024 roku za pośrednictwem aplikacji mObywatel, strony gov.pl oraz platformy ePUAP. Procedura aplikacyjna została uproszczona, aby jak najwięcej osób mogło skorzystać z dostępnych środków.

Świat nieuchronnie zmierza w kierunku zmian w sferze produkcji energii elektrycznej. Przedsiębiorcy, jednostki samorządu terytorialnego oraz mieszkańcy muszą wspólnie stawić czoła wyzwaniom związanym z transformacją energetyczną.

Znowelizowane przepisy ustawy o odnawialnych źródłach energii, m.in art. 184k dotyczący preferencyjnych zasad rozliczeń dla klastrów energii, faktycznie powinny wejść w życie 2 lipca 2024 r. Z uwagi, jednak na brzmienie art. 48 ustawy zmieniającej ustawę o odnawialnych źródłach energii, przepisów tych nie stosuje się do dnia wydania pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej o zgodności pomocy publicznej przewidzianej w tych przepisach z rynkiem wewnętrznym albo uznania przez Komisję Europejską, że zmiany przepisów, o których mowa w pkt 1, nie stanowią nowej pomocy publicznej albo przepisy, o których mowa w pkt 2, nie stanowią pomocy publicznej (tzw. proces notyfikacji). 

Powyższe oznacza w praktyce, że Departament Odnawialnych Źródeł Energii, który jest Komórką Ministerstwa Klimatu i Środowiska odpowiedzialną za wszczęcie procesu notyfikacji, tj. wystosowanie do Komisji Europejskiej wniosku o wydanie decyzji o zgodności pomocy publicznej przewidzianej w cytowanych wyżej przepisach z rynkiem wewnętrznym. 

Tym samym, Prezes Izby, Szymon Kozak wystosował pismo w imieniu KIGSE, w którym to piśmie zwracamy się o podanie informacji, czy Departament Odnawialnych Źródeł Energii, jako Komórka Ministerstwa Klimatu i Środowiska odpowiedzialna za przeprowadzenie notyfikacji aktów normatywnych i ich projektów, rozpoczął pracę nad wnioskiem do Komisji Europejskiej dotyczącym wszczęcia procedury notyfikacyjnej, a nadto o wskazanie przewidywanego terminu zakończenia prac, a także planowanego terminu złożenia wniosku do Komisji Europejskiej, wraz ze wskazaniem przewidywanego czasu oczekiwania na decyzję Komisji Europejskiej.

Odpowiedź na te pytania będzie miała kluczowe znaczenie dla wszystkich podmiotów zaangażowanych w rozwój energetyki odnawialnej w Polsce, gdyż pozwoli na lepsze planowanie inwestycji oraz dostosowanie się do nowego prawnego i finansowego otoczenia. Czekamy na dalsze informacje od odpowiednich organów, które rozjaśnią sytuację i umożliwią dalsze działania w obszarze zielonej energii.

---

Podczas rozmów omówiono kwestie prawne i techniczne związane z tworzeniem i rejestracją klastrów energii na podstawie składanych wniosków. Poruszono zagadnienie spełnienia wymogów aby klaster energii mógł być wpisany do oficjalnego rejestru. Kluczowym jest by wszyscy członkowie klastra byli przyłączeni do sieci dystrybucyjnej tego samego operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV. Co istotne, obszar działalności klastra nie może przekraczać obszaru powiatu lub 5 sąsiadujących ze sobą gmin. Bezpośrednio sąsiadujące ze sobą gminy, na obszarze których działają członkowie jednego klastra, mogą również znajdować się na terenie różnych powiatów, a także województw.

Spotkanie z przedstawicielami Urzędu Regulacji Energetyki to ważny krok w kierunku lepszego zrozumienia i implementacji zasad tworzenia klastrów energii w Polsce. Dziękujemy za owocną rozmowę i cenne wskazówki, które z pewnością pomogą w dalszym rozwoju klastrów energii.

Krajowa Izba Gospodarcza Społeczności Energetycznych zachęca wszystkich zainteresowanych rozwojem energetyki odnawialnej do dołączenia do naszych szeregów. Bądźcie z nami, aby na bieżąco śledzić najnowsze informacje i korzystać z wsparcia w realizacji projektów związanych z zieloną energią. Liczymy na dalszą współpracę i wspólne dążenie do transformacji energetycznej Polski.

W trakcie spotkania, eksperci z Enea Operator szczegółowo omówili procesy i kryteria ustalania opustów taryfowych, które mają bezpośredni wpływ na dynamikę i efektywność współpracy w lokalnych społecznościach. Te interakcje są fundamentem dla zrozumienia mechanizmów promujących zrównoważony rozwój oraz integrację OZE, co jest niezbędne do optymalizacji korzyści ekonomicznych i środowiskowych na poziomie regionalnym.

Zasadnicza część dyskusji koncentrowała się na procedurach wyznaczania punktów przyłączeniowych w obrębie klastrów energii, gdzie akcentowano, że do rozliczeń usług dystrybucji dedykowanych klastrom energii kwalifikowane są wyłącznie te punkty, które zostały zgłoszone do Urzędu Regulacji Energetyki i widnieją w rejestrze klastrów energii. Analogiczne procedury aplikacyjne dotyczą rejestracji spółdzielni energetycznych w Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa. Podczas spotkania potwierdzona została również konieczność złożenia przez koordynatora klastra wniosku o zmianę dotychczasowej lub zawarcie nowej umowy o świadczenie usług dystrybucji lub umowy kompleksowej. Operator systemu dystrybucyjnego w odniesieniu do ilości energii wytworzonej z OZE przez członków klastra i wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej, a następnie pobranej z tej sieci w celu jej zużycia przez członków tego klastra zastosuje odpowiednie rozliczenia opustowe w stosunku do członków klastra. Warunkiem zastosowania w rozliczeniach właściwych opustów jest spełnienie wymagań zawartych w złożonym przez koordynatora klastra oświadczeniu stanowiącym załącznik do wniosku.

Dodatkowo, wyjaśniono, że sprzedawca stosuje preferencyjny opust w wysokości 0,6 dla nadwyżek produkcji energii generowanej przez spółdzielnie, co stanowi znaczący impuls dla rozwoju i większej penetracji OZE w krajobrazie energetycznym Polski.

To forum dialogu stworzyło solidną podstawę dla dalszej kooperacji, wzmacniając nasze przekonanie o możliwościach efektywniejszego służenia społecznościom lokalnym oraz przyczyniania się do rozwoju sektora OZE. Jest to również istotny krok ku zwiększeniu efektywności energetycznej i ekonomicznej.

Nasze podziękowania kierujemy do Enea Operator za ich bezcenne wskazówki i wsparcie. Owocne spotkanie, przesiąknięte ekspercką wiedzą, bez wątpienia przyczyni się do intensyfikacji naszych lokalnych przedsięwzięć związanych z energią odnawialną.

Krajowa Izba Gospodarcza Społeczności Energetycznych została zarejestrowana ponad pół roku temu. Jak ocenia Pan ten czas? Jakie działania zostały wdrożone od tego czasu?

Pierwsze miesiące działalności KIGSE poświęciliśmy na działania związane z organizacją pracy Izby. Jak każda nowo powstała organizacja musieliśmy stworzyć fundamenty struktur w ramach których będziemy rozwijać Izbę: dział prawny, marketing, sposób komunikacji z naszymi partnerami – cały ten proces zajął dużo czasu, ale był on są niezbędny do późniejszej, bieżącej i skutecznej pracy. Nawiązaliśmy liczne kontakty z przedstawicielami społeczności energetycznych, przedsiębiorcami, instytucjami rządowymi i lokalnymi oraz jednostkami samorządu terytorialnego. Ciągle rozwijamy współpracę i budujemy relacje, które są kluczowe dla osiągnięcia naszych celów.

Ważnym wydarzeniem była również organizacja pierwszej edycji Kongresu Społeczności Energetycznych – którego celem było zwiększenie świadomość i wiedzy na temat europejskich koncepcji w rozwoju społeczności energetycznych. Zaprosiliśmy naszych członków, Partnerów z Europy, podmioty które chcą współpracować z Izbą i wykonaliśmy pierwszy krok do cyklicznych spotkań członków naszej Izby. Chcemy rozmawiać z naszymi Partnerami, wsłuchiwać się w ich potrzeby i działać na rzecz naszych członków. Oczywiście chcemy też działać tak, aby rozwijać zrozumienia potrzeb rozwoju energetyki rozproszonej w naszym kraju.

Pomimo dużej ilości działań organizacyjnych, o których wspominałem wcześniej, udało nam się również podjąć pierwsze faktyczne działania. Złożyliśmy wnioski oraz opinie prawne m.in. do Parlamentarnego zespołu do spraw Energii Odnawialnej, Podkomisji stałej do spraw Restrukturyzacji Energetyki, Ministerstwa Rozwoju i Technologii,  Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi o stanowisko w przedmiocie roli Koordynatora Klastra w walce z Ubóstwem energetycznym, a także w przedmiocie projektu zmian przepisów ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii i przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych w zakresie funkcjonowania Jednostek Samorządu Terytorialnego w ramach Spółdzielni Energetycznej. Chcemy by nasze działania miały realny wpływ na rozwój społeczności energetycznych i wiemy, że w tej strefie jest jeszcze wiele do zrobienia.

A jakie priorytetowe cele stawia Pan przed zarządem KIGSE w przeciągu następnego roku?

Priorytetem jest oczywiście poprawa ustawodawstwa jakie mamy w zakresie społeczności energetycznych. Jest jeszcze wiele do zrobienia, aby te lokalne inicjatywy energetyczne oparte o faktyczne możliwości produkcji, konsumpcji czy nieskrępowanego obrotu energią elektryczną pomiędzy członkami tych społeczności przyniosły członkom klastrów, spółdzielni wymierne korzyści z troską oczywiście o nasz system elektroenergetyczny.

Podsumowując – istotnym zadaniem, które stoi przed KIGSE jest aktywne działanie na rzecz tworzenia korzystnych regulacji i środowiska prawno-ekonomicznego dla energetyki lokalnej, społecznej, rozproszonej oddolnie realizowanej przez społeczności energetyczne.

Nadal będziemy kontynuować działania na rzecz wsparcia naszych członków, społeczności energetycznych, oraz promowania zrównoważonego rozwoju energetyki rozproszonej, uwzględniającego aspekty społeczne, ekonomiczne i środowiskowe.

Chcemy również kontynuować działania edukacyjne i informacyjne, które pomagają podnosić świadomość społeczeństwa na temat klastrów energii i spółdzielni energetycznych. Planujemy kampanię informacyjną, jak i kolejną odsłonę Kongresu Społeczności Energetycznych. Chcemy, aby więcej osób rozumiało korzyści płynące z uczestnictwa w lokalnej produkcji energii z OZE, lokalnym zużywaniu tej energii (bilansowaniu) przy jednoczesnym dbaniu o środowisko.

Te cele są ważne, aby kontynuować rozwijanie i promowanie energetyki prosumenckiej w Polsce oraz przyczynianie się do budowy zrównoważonej i zdecentralizowanej energetyki.

Członkiem KIGSE mogą być między innymi JST. Jakie wyzwania stoją przed Jednostkami Samorządu Terytorialnego w kontekście zmian w sektorze energetycznym?

Wyzwań jest cały ogrom – JST odgrywają kluczową rolę w procesie transformacji sektora energetycznego. Wymaga to strategicznego planowania, współpracy międzysektorowej i zaangażowania społecznego.

Cały świat dąży do zwiększenia udziału OZE w ogólnym miksie energetycznym, a JST muszą się do tego dostosować. Problem tkwi w tym, że JST są pozostawione samym sobie. Dodatkowo samorządy w  Polsce w ostatnim czasie coraz mocniej odczuwają skutki kryzysu energetycznego, związanego z wysokimi cenami energii elektrycznej i gazu oraz ograniczoną dostępnością paliw kopalnych.

Wprowadzanie zmian w sektorze energetycznym często wymaga znaczących nakładów finansowych. JST muszą opracować zrównoważone strategie finansowania, w tym poszukiwanie funduszy unijnych i inwestycji prywatnych.

Inicjatywa Krajowej Izby Gospodarczej Społeczności Energetycznych – KIGSE – została stworzona z potrzeb wynikających z trwającej transformacji energetycznej. Co powinno się zatem zmienić w polskim sektorze energetycznym, by wykorzystać jego całkowity potencjał?

Zmienić powinno się dużo. Na pewno konieczne jest uproszczenie i przyspieszenie procedur związanych z przyłączeniem instalacji odnawialnych źródeł energii (OZE) do sieci elektroenergetycznej. Dostęp do sieci powinien być bardziej otwarty i równy, aby zachęcić społeczności i przedsiębiorstwa do inwestycji w OZE.

Priorytetem jest wprowadzenie odpowiednich mechanizmów wsparcia finansowego. Zachęty podatkowe, ulgi inwestycyjne i preferencje dla społeczności energetycznych mogą również pomóc w przyspieszeniu rozwoju sektora. W KIGSE uważamy, że tak jak dużym sektorem naszej gospodarki stały się inwestycje w OZE (energetyka wiatrowa, PV), tak sektorem gospodarki staną się społeczności energetyczne odpowiedzialne za produkcję energii elektrycznej.

Wykorzystanie potencjału polskiego sektora energetycznego może być również osiągnięte dzięki społecznościom energetycznym. To społeczności energetyczne mogą przy właściwej regulacji w pewnym zakresie stabilizować lokalny system elektroenergetyczny. Społeczności energetyczne będą w perspektywie czasu odpowiedzialne za bilansowanie. Może teraz wydawać się to niemożliwe, ale docelowo OSD zostaną tylko podmiotami zajmującymi się obsługą techniczną sieci, niczym więcej.

Wiemy już, że społeczności energetyczne mogą mieć pozytywny wpływ na rozwój sektora energetycznego w Polsce. Mimo tego, społeczności te wydają się być dość abstrakcyjnym konceptem. Co stoi na przeszkodzie przed tworzeniem i rozwijaniem tego typów społeczności w Polsce?

Problemem może być niewystarczająca wiedza. Wielu obywateli i przedsiębiorców w Polsce nie jest wystarczająco świadomych z korzyści płynących z uczestnictwa w społecznościach energetycznych. Sposób funkcjonowania tego typu wspólnot wymaga również wiedzy z dziedziny OZE i energetyki. Społeczeństwo obawia się również wysokich kosztów inwestycyjnych, które są potrzebne do rozwijania społeczności, przynajmniej na samym początku. Wsparcie ze strony administracji publicznej instytucji finansowych i organizacji społecznych może pomóc w przezwyciężeniu tych przeszkód.

Jakie uczucia przeważają, gdy przygląda się Pan rozwojowi społeczności energetycznych w Polsce?

Umiarkowane zadowolenie. Jesteśmy na początku drogi. Wierzę, że za moment zobaczymy w Polsce bardzo dużo inicjatyw społecznych zmierzających do budowy klastrów, spółdzielni czy OSE. Rozwój społeczności energetycznych w Polsce jest istotnym krokiem w kierunku zrównoważonej energetyki, a pomimo tego obecne regulacje nie pozwalają na uwolnienie ich całkowitego potencjału. Rozwijanie tego sektora w Polsce wymaga wspólnych wysiłków ze strony rządu, biznesu i społeczeństwa obywatelskiego.

Pod koniec sierpnia w Dzienniku Ustaw RP ogłoszono nowelizację ustawy o odnawialnych źródłach energii. Jak ocenia Pan zmiany, które zostały wprowadzone w ustawie? Czy będą miały one realny wpływ na wygląd sektora energetycznego? Czy to ciągle za mało?

Z pewnością zmiany te są krokiem w dobrą stronę – dużym plusem są ułatwienia w zakresie niektórych procedur administracyjnych. Zmieniony został też próg mocy dla którego nie wymagana jest decyzja o pozwoleniu na budowę instalacji fotowoltaicznych i pomp ciepła z 50kW do 150kW. Taki zabieg na pewno przyczyni się do tego, że więcej osób zdecyduje się na założenie tego typu instalacji.

Dla nas najważniejsze są ułatwienia dla funkcjonowania klastrów energii i spółdzielni energetycznych. Regulacja zakłada ścisłą współpracę klastrów z OSD. Zmianie uległ również zakres podmiotowy, przedmiotowy, jak i obszar działania klastra.