Uncategorized

Energia ze słońca z 50% dofinansowaniem – nabory w Zielonkach i Kocmyrzowie

Spółdzielnia Energetyczna „Energia Optymalna” oraz Nadwiślańska Spółdzielnia Energetyczna prowadzą obecnie nabór na dofinansowanie, w ramach którego członkowie spółdzielni mogą wybudować własne instalacje OZE. Mieszkańcy Gminy mogą dołączyć do spółdzielni wypełniając prostą deklarację, a następnie skorzystać z pożyczki na fotowoltaikę z magazynem energii.

Dofinansowanie realizowane jest ze środków Banku Gospodarstwa Krajowego. Oprocentowanie pożyczki jest stałe, a wkład własny wynosi tylko 10%. Dodatkowym bonusem jest fakt, że jest to pożyczka z 50% umorzeniem. W praktyce oznacza to, że beneficjent spłaca tylko połowę kosztów instalacji OZE, a resztę pokrywa bezzwrotne dofinansowanie. Takie warunki pozwalają na skorzystanie z naboru wielu mieszkańcom – w bliskiej przyszłości przełoży się to na prężne działanie spółdzielni.

Dowiedz się więcej na temat spółdzielni energetycznych: https://kigse.pl/spoldzielnie-energetyczne-klucz-do-zrownowazonej-i-demokratycznej-transformacji-energetycznej/

KIGSE – wsparcie na etapie tworzenia i rozwoju inicjatyw

Wszystkie powyższe działania nie wzięły się znikąd – za sukcesem energetycznych społeczności stoją ludzie i organizacje, które wspierają ich rozwój. KIGSE odgrywa tu kluczową rolę jako platforma współpracy i eksperckiego wsparcia. Izba pomaga swoim członkom w przekuwaniu pomysłów w rzeczywistość, oferując m.in. doradztwo prawne i finansowe, dzielenie się dobrymi praktykami oraz reprezentowanie interesów społeczności energetycznych na forum ogólnopolskim. Dzięki przynależności do KIGSE, lokalne podmioty mają dostęp do najnowszej wiedzy i instrumentów finansowych.

Co ważne, KIGSE integruje różne środowiska – samorządy, przedsiębiorców, organizacje pozarządowe i indywidualnych prosumentów – tworząc wspólny front na rzecz rozwoju energetyki rozproszonej. Inicjatywy takie jak spółdzielnie w Zielonkach i Kocmyrzowie pokazują, że transformacja energetyczna może odbywać się oddolnie, przy aktywnym udziale obywateli i władz lokalnych. To nie są działania teoretyczne, lecz realne przedsięwzięcia wdrażane w praktyce – mieszkańcy już dziś montują instalacje, obniżają rachunki i współtworzą lokalny, ekologiczny system energetyczny.

Krajowa Izba Gospodarcza Społeczności Energetycznych będzie nadal wspierać tego typu projekty, służąc swoją ekspercką wiedzą i doświadczeniem. Energetyka obywatelska staje się w Polsce faktem dokonanym – od niewielkich gmin po całe powiaty – a przykłady Spółdzielni Energetycznych „Energii Optymalnej” i „Nadwiślańskiej” dowodzą, że współpraca popłaca. Niższe koszty energii, czystsze powietrze i zaangażowana społeczność to cele w zasięgu ręki, gdy działamy razem. KIGSE z dumą patronuje takim inicjatywom i zachęca kolejnych partnerów – mieszkańców, samorządowców i przedsiębiorców – do przyłączenia się do społeczności energetycznych, które zmieniają polską energetykę lokalną na lepsze.

Czym są spółdzielnie energetyczne?

Spółdzielnia energetyczna to forma organizacji lokalnej wspólnoty założonej w myśl prawa spółdzielczego, której członkowie wspólnie wytwarzają i zarządzają energią z odnawialnych źródeł (np. panele fotowoltaiczne, małe turbiny wiatrowe, biogazownie) na własne potrzeby. Oznacza to, że wyprodukowana energia jest przeznaczona wyłącznie na zużycie wewnętrzne spółdzielni i jej członków. Spółdzielnia energetyczna może zrzeszać zarówno osoby fizyczne, jak i prawne – np. mieszkańców gminy czy lokalne przedsiębiorstwa – i posiada osobowość prawną. Taka wspólnota wpisuje się w unijne dążenia do decentralizacji energetyki i lokalnej samowystarczalności, ponieważ energia jest produkowana i rozdzielana bliżej miejsca zużycia.

Korzyści ze spółdzielni energetycznej

Uczestnictwo w spółdzielni energetycznej przynosi członkom wymierne oszczędności i wsparcie finansowe. Do najważniejszych korzyści należą:

• Niższe koszty energii – członkowie spółdzielni korzystają ze zwolnień z wielu opłat systemowych i podatków (m.in. opłata OZE, mocowa, akcyza dla instalacji do 1 MW). Dodatkowo energia oddana do sieci jest rozliczana w systemie opustów 1:0,6 (za każdą kWh oddaną do sieci otrzymuje się 0,6 kWh energii), co realnie obniża rachunki.
• Lokalne bilansowanie energii – w spółdzielni rozlicza się wyprodukowaną i zużytą energię na poziomie lokalnym, co sprzyja samowystarczalności i ogranicza zależność od zmian cen hurtowych. W praktyce oznacza to, że nadwyżka energii produkowana przez jednego członka może zasilić potrzeby innych bez dodatkowych opłat operatorów.
• Wsparcie finansowe – spółdzielnie mają dostęp do dotacji i pożyczek na inwestycje OZE. Przykładowo program „Energia dla Wsi” NFOŚiGW oferuje pożyczki do 100% kosztów instalacji (10 kW–10 MW) z możliwością umorzenia, a także dotacje do 20% na magazyny energii. Dzięki temu inwestycje w panele czy magazyny stają się bardziej opłacalne.

Ponadto spółdzielnie energetyczne wzmacniają lokalne społeczności – budują zaufanie, aktywizują mieszkańców i tworzą dialog między samorządami, przedsiębiorcami i obywatelami w kwestiach energetycznych.

Dla kogo są spółdzielnie energetyczne?

Taka forma współpracy energetycznej jest szczególnie atrakcyjna w obszarach wiejskich i miejsko-wiejskich (stanowiących ~90% powierzchni Polski). Z rozwiązania mogą skorzystać:

• Przedsiębiorcy i rolnicy – szczególnie ci generujący duże zużycie energii (gospodarstwa rolne, małe firmy, zakłady). Dzięki wspólnym instalacjom mogą znacznie obniżyć koszty własnej produkcji i zużycia energii.
• Wspólnoty mieszkaniowe i lokalne grupy odbiorców – np. mieszkańcy jednej (lub kilku) gmin, którzy chcą wspólnie inwestować w odnawialne źródła i dzielić się energią. W spółdzielni każdy członek jest równy, a zasady rozliczeń ustalane są zgodnie z udziałami i potrzebami wspólnoty.
• Osoby fizyczne i społeczności lokalne – każdy mieszkaniec zainteresowany transformacją energetyczną może dołączyć do spółdzielni w swojej gminie. Szczególnie aktywne w tworzeniu spółdzielni są mniejsze gminy i lokalne klastery energii, gdzie mieszkańcy mają poczucie wspólnego celu w działaniu na rzecz czystej energii. Każdy może sprawdzić, czy na terenie jego gminy funkcjonuje już spółdzielnia i zapisać się poprzez formularz dostępny na stronie www.lse.pl.

Spółdzielnie energetyczne w Polsce i w KIGSE

W Polsce liczba spółdzielni energetycznych dynamicznie rośnie. Według najnowszych danych Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa z 14 lipca 2025 r. w oficjalnym wykazie znajduje się już 126 spółdzielni energetycznych. Skupiają one 436 członków i korzystają łącznie z 720 instalacji odnawialnych źródeł energii – głównie fotowoltaicznych – o mocy przekraczającej 50 MWe.

KIGSE zrzesza obecnie 32 spółdzielnie energetyczne, co oznacza, że ponad 21% wszystkich działających w Polsce podmiotów współpracuje w naszej strukturze. Przykłady spółdzielni członkowskich to między innymi:

• Spółdzielnia Energetyczna Gmin Powiatu Sokólskiego
• Pelplińska Spółdzielnia Energetyczna
• Rybnicka Spółdzielnia Energetyczna
• Przeworska Spółdzielnia Energetyczna

Spółdzielnie energetyczne oferują obywatelom i samorządom szansę na tańszą, czystą energię oraz wspólną budowę odpornego systemu energetycznego. Dzięki przynależności do KIGSE ich członkowie mają dodatkowo wsparcie merytoryczne i możliwość wpływu na kształt przepisów (jako lobby branżowe). W efekcie spółdzielnie stają się realną alternatywą dla tradycyjnej energetyki – lokalną, demokratyczną i korzystną ekonomicznie inicjatywą dla całych społeczności.

Na czym polega prosument wirtualny?

Prosument wirtualny to odbiorca końcowy energii elektrycznej, który wytwarza ją wyłącznie ze źródeł odnawialnych na własne potrzeby, jednak produkcja odbywa się w innej lokalizacji niż miejsce jej odbioru. Taki model działania jest odpowiedzią na ograniczenia, z jakimi borykają się liczni potencjalni inwestorzy w OZE – brak odpowiedniej powierzchni dachowej, zacienienie działki, ograniczenia konserwatorskie czy specyfika zabudowy miejskiej. Dzięki nowym regulacjom możliwe jest posiadanie instalacji fotowoltaicznej lub innego źródła OZE np. na działce rekreacyjnej, w gospodarstwie rolnym lub na wynajętym fragmencie gruntu, przy jednoczesnym zużywaniu wyprodukowanej energii w mieszkaniu lub siedzibie firmy w innej miejscowości.

Co istotne, model prosumenta wirtualnego nie zmienia fundamentalnej zasady – energia jest produkowana na własne potrzeby, a jej wytwarzanie nie może być przeważającym przedmiotem działalności gospodarczej w przypadku podmiotów niebędących gospodarstwami domowymi. Tym samym rozwiązanie to wpisuje się w idee energetyki obywatelskiej, gdzie produkcja i konsumpcja energii stają się elementem świadomego uczestnictwa w rynku.

Prosument wirtualny – kto i jak może skorzystać?

Najwięcej zyskają podmioty, które dotychczas były wykluczone z możliwości montażu własnych instalacji OZE z powodów technicznych lub przestrzennych. Dotyczy to m.in.:

• Wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych, gdzie powierzchnia dachowa jest ograniczona, a zapotrzebowanie na energię wysokie.
• Firm i zakładów usługowych, których lokalizacje uniemożliwiają montaż odpowiednio dużych instalacji, ale które dysponują terenami w innych miejscach.
• Osób prywatnych mieszkających w blokach, gęstej zabudowie lub obiektach objętych ochroną konserwatora zabytków, gdzie instalacja PV jest niemożliwa lub nieopłacalna.

Warto podkreślić, że prosument wirtualny to również krok w stronę elastyczności energetycznej – umożliwia optymalne wykorzystanie dostępnych zasobów gruntowych i infrastrukturalnych, a także sprzyja rozwojowi klastrów energii oraz społeczności energetycznych.

Warunki uczestnictwa i ramy prawne

Aby zostać prosumentem wirtualnym, należy spełnić kilka kluczowych wymogów:

• Instalacja OZE musi być przyłączona do sieci dystrybucyjnej.
• Do jednej instalacji przypisana jest jedna grupa prosumentów wirtualnych, posiadająca swojego reprezentanta.
• Do jednego punktu poboru energii można przypisać moc zainstalowaną elektryczną OZE nie większą niż 50 kW oraz nieprzekraczającą mocy umownej dla tego punktu.
• Moc przyłączeniowa instalacji w zakresie oddawania do sieci musi być większa niż zero.
• Zmiany udziałów w wytwarzaniu energii można dokonywać raz w roku, z obowiązkiem zgłoszenia tego faktu do operatora.

W okresie przejściowym – do 19 października 2026 r. – prosument wirtualny oraz instalacja OZE mogą działać wyłącznie w obrębie obszaru działania TAURON Dystrybucja S.A.

Znaczenie dla transformacji energetycznej

Jako KIGSE dostrzegamy w prosumencie wirtualnym ogromny potencjał w kontekście demokratyzacji dostępu do czystej energii. Model ten może przełamać barierę nierówności w dostępie do OZE, umożliwiając udział w transformacji energetycznej nawet tym odbiorcom, którzy do tej pory byli pozbawieni takiej możliwości.

W skali makro, upowszechnienie prosumentów wirtualnych zwiększy udział energii odnawialnej w miksie energetycznym kraju, zmniejszy presję na sieci w dużych aglomeracjach poprzez decentralizację źródeł, a także przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa energetycznego. W skali mikro – pozwoli każdemu uczestnikowi rynku stać się aktywnym graczem, a nie tylko biernym odbiorcą energii.

Bilansowanie energii – fundament efektywności

Kluczowym tematem była kwestia bilansowania energii, czyli sposobu rozliczania produkcji i konsumpcji energii w ramach wspólnoty. Krzysztof Czajka, Wiceprezes Zarządu TAURON Sprzedaż, zwrócił uwagę na to, że obecne mechanizmy nie pozwalają na skuteczne bilansowanie lokalne. „Musimy myśleć o bilansowaniu lokalnym, rzeczywistym, nie tylko statystycznym. W przeciwnym razie produkcja energii w ramach spółdzielni traci sens ekonomiczny” – zauważył.

Zasady rozliczania energii w Polsce nie są dostosowane do specyfiki wspólnot energetycznych. W praktyce często energia wyprodukowana przez członka spółdzielni trafia do ogólnej sieci, a następnie wraca do innego członka jako energia „kupiona”, co generuje dodatkowe koszty. W krajach takich jak Holandia czy Dania stosuje się modele rozliczeń godzinowych lub kwartalnych, które premiują autokonsumpcję i pozwalają spółdzielniom rzeczywiście zarządzać energią wewnątrz wspólnoty. W Polsce takie rozwiązania są dopiero postulatem.

Magazynowanie energii jako warunek trwałości systemu

Wojciech Chowaniak, wiceprezes DOEKO GROUP, podkreślił, że efektywna spółdzielnia nie może funkcjonować bez lokalnych magazynów energii. Bez nich trudno mówić o rzeczywistym zarządzaniu nadwyżkami, a tym samym o stabilności i elastyczności systemu. „Bez możliwości magazynowania nadwyżek spółdzielnia działa tylko połowicznie. To tak, jakbyśmy mieli fabrykę, ale bez magazynu na surowce i produkty” –  powiedział w trakcie swojego wystąpienia.

Obecnie barierą nie jest tylko koszt technologii, ale także brak ram prawnych, które definiowałyby status magazynu w kontekście wspólnoty. Choć ceny systemów bateryjnych stopniowo spadają, inwestycje nadal wymagają wsparcia – zarówno ze strony państwa, jak i instytucji finansowych. Uczestnicy debaty zwrócili uwagę, że magazyn może nie tylko zwiększyć efektywność spółdzielni, ale również pełnić funkcję zabezpieczenia infrastruktury krytycznej na poziomie lokalnym.

Społeczność jako zasób kluczowy

Sylwia Studzińska, Project Manager projektu „Las Energii”, Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych, przypomniała, że najważniejszym filarem każdej spółdzielni są ludzie – ich zaufanie, kompetencje i gotowość do działania. „Technologia to jedno, ale bez zaufania i zaangażowania lokalnej społeczności żadna spółdzielnia nie przetrwa” – podkreśliła.

Jak wskazała, wiele wspólnot ma potencjał do organizowania się, jednak brakuje im dostępu do wiedzy, doradztwa i wzorców działania. W dyskusji wskazano, że rozwój energetyki wspólnotowej powinien iść w parze z lokalną edukacją – nie tylko techniczną, ale również społeczną i ekonomiczną. Bez silnego zaplecza społecznego nawet najlepiej skonstruowany projekt może się rozpaść.

Potrzebna współpraca i determinacja

Uczestnicy debaty byli zgodni: rozwój spółdzielni energetycznych wymaga współpracy czterech sektorów – państwa, samorządów, biznesu i społeczności lokalnych. Każda z tych grup ma do odegrania kluczową rolę – od kształtowania regulacji, przez tworzenie warunków finansowych, po budowanie kompetencji i zaufania.

Z debaty wyłonił się jednoznaczny wniosek: Polska nie musi wymyślać spółdzielni energetycznych od zera. Wystarczy, że stworzy stabilne ramy prawne, wesprze tworzenie lokalnych modeli bilansowania i magazynowania, a także zadba o to, by społeczności miały realny wpływ na kształtowanie własnej przyszłości energetycznej. Tylko wtedy energetyka obywatelska przestanie być eksperymentem, a stanie się fundamentem zielonej transformacji.

Rekordowa frekwencja i kluczowe tematy

Wspólna energia, wspólna odpowiedzialność

W Kongresie udział wzięło ponad 30 prelegentów reprezentujących kluczowe instytucje związane z transformacją energetyczną w Polsce i Europie. Wśród nich znaleźli się przedstawiciele: Urzędu Regulacji Energetyki, TAURON, Polenergia, BOŚ Bank, Banku Gospodarstwa Krajowego, Funduszu Wschodniego, TISE SA, Fundacji Rozwoju Śląska, Uniwersytetu Gdańskiego, Lasów Państwowych, samorządów, a także organizacji społecznych i międzynarodowych (m.in. Dania i Grecja).

Debaty przyniosły szereg wspólnych wniosków. Wspólnym mianownikiem wszystkich dyskusji było przekonanie, że rozwój społeczności energetycznych wymaga lokalnej współpracy, odpowiedzialnego planowania i realnego wsparcia finansowego. Prelegenci wielokrotnie podkreślali, że pożyczki unijne z programów regionalnych, oferujące preferencyjne warunki i możliwość częściowego umorzenia, stają się dziś kluczowym narzędziem zielonej transformacji.

W centrum uwagi znalazła się także potrzeba zaufanego partnerstwa pomiędzy samorządami a biznesem, które umożliwia tworzenie skalowalnych modeli energetyki obywatelskiej. Przedstawione zostały inspirujące przykłady, w tym transformacja Sanoka, gdzie lokalne władze i przedsiębiorcy wspólnie realizują nowoczesne inwestycje w OZE. W debatach silnie wybrzmiała również rola takich partnerów jak rolnicy, banki spółdzielcze, fundusze środowiskowe i Lasy Państwowe. Zwrócono również uwagę, że odporność gmin na kryzysy energetyczne i klimatyczne musi być wpisana na stałe w strategię rozwoju każdej jednostki samorządu terytorialnego.

Pożyczki unijne z programów regionalnych zostały wskazane jako jedno z kluczowych narzędzi umożliwiających realizację zielonych inwestycji – zwłaszcza dzięki ich dostępności, możliwości umorzenia i preferencyjnym warunkom. Podkreślono, że skuteczna współpraca samorządów z biznesem – oparta na zaufaniu i jasno określonych rolach – to fundament dla budowy skalowalnych modeli energetyki obywatelskiej Jednocześnie wyraźnie wybrzmiała potrzeba traktowania odporności gmin na kryzysy – energetyczne, klimatyczne czy infrastrukturalne – jako priorytetu w działaniach każdej jednostki samorządu terytorialnego.

Partnerzy i patroni Kongresu

Organizatorem Kongresu była Krajowa Izba Gospodarcza Społeczności Energetycznych (KIGSE) a współorganizatorami DOEKO Group oraz Lokalne Spółdzielnie Energetyczne (LSE). Wydarzenie otrzymało szerokie wsparcie instytucji publicznych i firm z branży. Poniżej przedstawiamy pełną listę partnerów oraz patronów Kongresu:

• Partnerzy Główni: Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK), TAURON
• Partner Strategiczny: Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego
• Partnerzy: Polenergia Fotowoltaika, Lasy Państwowe, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR), SG Bank, Bank Ochrony Środowiska (BOŚ), C.H. BECK
• Patroni Honorowi: Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej; Ministerstwo Klimatu i Środowiska; Urząd Regulacji Energetyki; Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych; Akademia Górniczo-Hutnicza; Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; Wielkopolska Izba Rolnicza; Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik; Marszałek Województwa Podkarpackiego; KOWR; Fundacja Świadomi Klimatu; Agencja Rynku Energii
• Patroni medialni: Cire.pl, Gram w zielone, Wysokie Napięcie, Magazyn Biomasa
• Współpraca: Śląski Związek Gmin i Powiatów

Dzięki zaangażowaniu powyższych partnerów i patronów Kongres miał znakomitą oprawę merytoryczną oraz organizacyjną, co przełożyło się na wysoki poziom dyskusji i efektywne wnioski dla rozwoju społeczności energetycznych.

IV edycja w 2025 – zapraszamy we wrześniu

Po sukcesie tegorocznego kongresu organizatorzy już zapowiadają kolejną, IV edycję Kongresu Społeczności Energetycznych w 2026 roku. Rozpoczęcie zapisów planowane jest już we wrześniu 2025 roku. Nadchodząca edycja ponownie stworzy przestrzeń do dialogu dla samorządowców, ekspertów i przedsiębiorców zainteresowanych energetyką obywatelską. Organizatorzy przewidują jeszcze bogatszy program oraz kolejne inspirujące dyskusje, kontynuując misję wspierania transformacji energetycznej na poziomie lokalnym. Serdecznie zapraszamy do udziału – już teraz warto zarezerwować czas na przyszłoroczny Kongres, który obiecuje być równie owocny i innowacyjny, jak obecna edycja.

Jednym z prelegentów warsztatów był Wojciech Chowaniak – Prezes Rady Nadzorczej Krajowej Izby Gospodarczej Społeczności Energetycznych, który poprowadził szkolenie dotyczące spółdzielni energetycznych jako narzędzia optymalizacji kosztów operacyjnych przedsiębiorstw.

W swoim wystąpieniu Wojciech Chowaniak przedstawił model działania spółdzielni energetycznych, wskazując na ich potencjał w zakresie lokalnej produkcji energii, integracji społeczności oraz zwiększania samowystarczalności energetycznej. Zwrócił uwagę, że ten model może znacząco przyczynić się do obniżenia kosztów energii dla firm oraz poprawy efektywności energetycznej w skali lokalnej.

– Spółdzielnie energetyczne to przykład praktycznego podejścia do transformacji energetycznej. Przynoszą wymierne korzyści finansowe, pozwalają efektywnie zarządzać zużyciem energii i minimalizować wydatki operacyjne – zaznaczył Wojciech Chowaniak.

Uczestnicy mieli okazję zapoznać się z przykładami funkcjonujących spółdzielni oraz dowiedzieć się, jakie są formalne i finansowe możliwości zakładania tego typu podmiotów. W trakcie sesji pytań i odpowiedzi pojawiły się również zagadnienia dotyczące integracji spółdzielni z lokalnymi projektami OZE oraz sposobów na efektywne zarządzanie energią w ramach wspólnot.

Spotkanie było okazją do zapoznania się z nowoczesnymi narzędziami wspierającymi rozwój społeczności energetycznych, w tym instrumentami finansowymi oferowanymi przez Bank Ochrony Środowiska oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku.

Spółdzielnie jako lokalni operatorzy energii

Wiceprezes KIGSE jasno wskazał, że planowany obowiązek przeznaczania 10% energii z farm wiatrowych o mocy powyżej 1 MW dla lokalnych mieszkańców w formule prosumenta wirtualnego to krok w dobrą stronę – ale tylko wtedy, gdy nie będzie to rozwiązanie pozorne. W imieniu KIGSE postulował, by w ramach tych 10% zagwarantować możliwość bezpośredniego obrotu energią przez spółdzielnie energetyczne. Dziś wiele z nich – mimo gotowości organizacyjnej i społecznego zaplecza – nie może wejść w tę przestrzeń ze względu na bariery formalne i brak mechanizmów współpracy z dużymi wytwórcami.

Społeczność jako współtwórca rynku

W swoim wystąpieniu Krzysztof Sajdutka, reprezentujący Krajową Izbę Gospodarczą Społeczności Energetycznych, apelował również o rozszerzenie możliwości działania spółdzielni na tereny gmin miejskich, argumentując, że nie istnieje żadne uzasadnienie – ani techniczne, ani społeczne – by ograniczać ich rozwój wyłącznie do gmin wiejskich i miejsko-wiejskich. Trzecią propozycją było umożliwienie Lasom Państwowym członkostwa w spółdzielniach energetycznych, co otworzyłoby nowe możliwości inwestycyjne na terenach publicznych i zwiększyłoby dostępność zasobów dla lokalnych społeczności.

Zbieżność postulatów – branża i społeczeństwo mówią jednym głosem

Zgłoszony przez Wiceprezesa Krzysztofa Sajdutkę postulat rozszerzenia roli spółdzielni zbiegł się z opiniami innych przedstawicieli środowisk eksperckich, którzy krytykowali nadmierne formalizmy w systemie planowania przestrzennego, ograniczenia w strefach wojskowych i brak ujednolicenia przepisów dla prosumentów wirtualnych. Wielu mówców apelowało o elastyczne podejście, krótsze procedury i realne otwarcie rynku dla mniejszych podmiotów – także z sektora społecznego.

Nowa filozofia polityki energetycznej?

Choć projekt ustawy nadal budzi kontrowersje – zarówno w zakresie lokalizacji inwestycji, jak i nadzoru służb czy wpływu na środowisko – jedno jest pewne: głos społeczności energetycznych, dotychczas marginalizowany, wyraźnie wybrzmiał w Sejmie. W nowej ustawie nie może zabraknąć miejsca dla spółdzielni jako trwałego i równorzędnego ogniwa systemu.

Zobacz wystąpienie Wiceprezesa KIGSE, Krzysztofa Sajdutki: https://youtu.be/8FVoatZeBgo

Źródło: https://www.sejm.gov.pl/sejm10.nsf/transmisje_arch.xsp?unid=6CFD24D2DBE974D2C1258C7A0031881A

Ustawa wiatrakowa i większy udział gmin oraz obywateli

– „Tym projektem oddajemy jeszcze więcej władzy gminom, obywatelom, samorządom, radnym. To mieszkanki i mieszkańcy będą mogli decydować, gdzie elektrownie wiatrowe będą się rozwijać i czy chcą wchodzić w rolę inwestorów” – powiedziała podczas sejmowej debaty ministra klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska, odnosząc się do ustawy wiatrakowej.

Zgodnie z nowymi przepisami ustawy wiatrakowej, inwestycje wiatrowe będą mogły powstawać wyłącznie na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Taki zapis zapewni realny wpływ społeczności lokalnych na lokalizację i kształt projektów.

Najważniejsze zmiany w ustawie wiatrakowej

Projekt nowelizacji ustawy wiatrakowej zakłada m.in.:

• Likwidację zasady 10H i ustalenie minimalnej odległości turbin od zabudowań na poziomie 500 m – co zwiększy dostępność terenów inwestycyjnych aż o 26%.
• Ograniczenia środowiskowe – elektrownie wiatrowe nie będą mogły powstawać m.in. w parkach narodowych (1500 m), rezerwatach przyrody i na obszarach Natura 2000 (500 m).
• Rozszerzenie formuły prosumenta wirtualnego – z której skorzystają również mieszkańcy gmin sąsiednich do lokalizacji farm.
• Wzrost potencjału nowych mocy – dzięki zmianom w ustawie wiatrakowej do 2030 r. może powstać nawet 10 GW nowych mocy wiatrowych.

Ustawa wiatrakowa z perspektywy KIGSE: potrzebne konkretne mechanizmy partycypacji

Krajowa Izba Gospodarcza Społeczności Energetycznych (KIGSE) od początku wskazuje, że ustawa wiatrakowa musi uwzględniać realny udział społeczności lokalnych – nie tylko jako odbiorców energii, ale także jako aktywnych uczestników rynku.

KIGSE z uznaniem odnosi się do kierunku zmian w ustawie wiatrakowej, które wspierają lokalne planowanie i partycypację. Jednocześnie zaznaczamy, że tempo ich wdrażania jest zbyt wolne, a społeczności energetyczne nadal czekają na konkretne, systemowe wsparcie.

Ustawa wiatrakowa – apel KIGSE o przyspieszenie i wzmocnienie społeczności energetycznych

Naszym zdaniem ustawa wiatrakowa powinna zawierać jasne mechanizmy wspierające wspólnoty energetyczne, spółdzielnie i klastry – w tym uproszczone modele rozliczeń, gwarantowany udział społeczności lokalnych w energii produkowanej przez farmy wiatrowe oraz obowiązkowe udziały społeczne w projektach.

Bez tych zapisów ustawa wiatrakowa może nie przynieść zakładanych korzyści dla energetyki obywatelskiej. Apelujemy o przyspieszenie prac legislacyjnych i uwzględnienie propozycji środowisk zaangażowanych w transformację energetyczną „od dołu”.

Jednym z kluczowych postulatów do ustawy wiatrakowej KIGSE było zagwarantowanie społecznościom energetycznym oraz mieszkańcom gmin, na których terenie powstają farmy wiatrowe, prawa do korzystania z części wytwarzanej energii.

Zaproponowaliśmy, aby inwestorzy realizujący farmy wiatrowe o mocy powyżej 1 MW przeznaczali co najmniej 10% mocy instalacji na potrzeby lokalnych społeczności.

Ustawa wiatrakowa – większy dostęp do energii odnawialnej

Jednym z kluczowych zapisów nowelizacji jest zmniejszenie minimalnej odległości turbin wiatrowych od zabudowań z 700 do 500 metrów. To zmiana, która może znacząco wpłynąć na rozwój projektów wiatrowych w Polsce. Wcześniejsze przepisy znacząco ograniczały możliwości lokalizowania nowych farm wiatrowych, eliminując duże obszary kraju z potencjalnych inwestycji. Zmniejszenie tej odległości sprawia, że więcej terenów stanie się dostępnych pod budowę turbin, co przełoży się na szybszy rozwój energetyki odnawialnej w Polsce.

Dla społeczności energetycznych oznacza to łatwiejszy dostęp do energii z wiatru i większe możliwości organizowania lokalnych inicjatyw związanych z odnawialnymi źródłami energii. Mniejsze ograniczenia przestrzenne mogą przyczynić się do powstawania nowych farm wiatrowych, których energia będzie mogła być bezpośrednio wykorzystywana przez spółdzielnie energetyczne, klastry energii czy grupy obywateli zaangażowanych w produkcję i konsumpcję energii na poziomie lokalnym.

Co więcej, zmiana przepisów pozwoli społecznościom na realne obniżenie kosztów energii. Ułatwienie inwestycji w elektrownie wiatrowe może oznaczać dostęp do tańszej, lokalnie produkowanej energii, co przełoży się na niższe rachunki za prąd. Warto też podkreślić korzyści dla samorządów. Gminy, które zdecydują się na lokalizację farm wiatrowych, mogą liczyć na nowe źródła dochodu w postaci podatków i opłat. Dodatkowo, inwestorzy będą zobowiązani do uwzględniania systemów partycypacyjnych, co oznacza, że mieszkańcy i lokalne organizacje będą miały większy wpływ na proces inwestycyjny.

Repowering – efektywniejsza energia dla spółdzielni i klastrów

Ustawa wprowadza również regulacje dotyczące repoweringu, czyli wymiany starszych turbin na nowoczesne i bardziej wydajne. Jest to niezwykle istotne, ponieważ wiele obecnie funkcjonujących elektrowni wiatrowych w Polsce opiera się na technologiach sprzed kilkunastu lat, które są mniej efektywne niż współczesne rozwiązania.

Dla społeczności energetycznych oznacza to możliwość korzystania z nowoczesnej infrastruktury, która będzie w stanie dostarczyć więcej energii na tych samych terenach. Nowe turbiny charakteryzują się większą mocą i wyższą sprawnością, co oznacza, że lokalne spółdzielnie będą mogły lepiej bilansować produkcję i zużycie energii.

Repowering to także szansa na zwiększenie niezależności energetycznej spółdzielni i klastrów. Dzięki bardziej efektywnym turbinom, społeczności energetyczne będą w stanie produkować więcej energii na własne potrzeby, ograniczając tym samym zależność od dużych dostawców i wahań cenowych na rynku energii.

Wiatraki to nie wszystko – wsparcie dla biogazowni i biometanu

Choć ustawa koncentruje się na energetyce wiatrowej, nie zapomina o innych odnawialnych źródłach energii. Nowelizacja przewiduje wsparcie dla biogazowni o mocy powyżej 1 MW, które uzyskają możliwość bezpośredniego podłączenia do przedsiębiorstw. Jest to istotna zmiana, ponieważ dotychczas wiele projektów biogazowych napotykało na bariery infrastrukturalne i proceduralne, które ograniczały ich rozwój. Dzięki tym zmianom spółdzielnie energetyczne będą mogły łatwiej rozwijać projekty związane z produkcją biogazu, co szczególnie istotne w sektorze rolniczym. Możliwość lokalnego wykorzystania biogazu w przedsiębiorstwach czy gospodarstwach oznacza większą stabilność energetyczną i nowe źródła przychodów dla społeczności inwestujących w te technologie.

Czy ustawa wiatrakowa to koniec przeszkód dla społeczności energetycznych?

Nowelizacja ustawy wiatrakowej to ważny krok w kierunku rozwoju energetyki społecznej, ale nie rozwiązuje wszystkich problemów. Nadal istnieją bariery administracyjne i proceduralne, które utrudniają rozwój lokalnych inicjatyw OZE. Kluczowe będzie to, w jakiej formie ustawa zostanie ostatecznie uchwalona przez Sejm i jakie mechanizmy wsparcia zostaną wdrożone dla społeczności energetycznych. Niezależnie od tego, zmiany w przepisach otwierają nowe możliwości dla lokalnych inicjatyw energetycznych. To doskonały moment, by społeczności zainteresowane rozwojem własnych źródeł energii zaczęły działać i planować przyszłe inwestycje.

To moment, by działać!

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o możliwościach, jakie ustawa wiatrakowa stwarza dla społeczności energetycznych, dołącz do Krajowej Izby Gospodarczej Społeczności Energetycznych (KIGSE). Wspólnie kształtujemy przyszłość odnawialnej energetyki w Polsce, pomagamy w formalnościach i wspieramy rozwój lokalnych inicjatyw OZE.

Regionalne Forum Techniczne JTP Groundwork zgromadziło przedstawicieli administracji publicznej, ekspertów ds. energetyki, przedstawicieli organizacji branżowych oraz biznesu. Dyskusje koncentrowały się na wyzwaniach i możliwościach związanych z wdrażaniem OZE oraz funkcjonowaniem społeczności energetycznych w Polsce.

Jednym z kluczowych punktów forum była prezentacja wyników pomocy technicznej JTP Groundwork dla województwa łódzkiego. Omówiono w niej m.in. opracowany plan działania na rzecz rozwoju OZE oraz analizę modeli własnościowych społeczności energetycznych. Uczestnicy wydarzenia mieli okazję zapoznać się z najlepszymi praktykami stosowanymi w regionach objętych Funduszem na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST) oraz wymienić doświadczenia dotyczące wdrażania nowoczesnych rozwiązań w sektorze odnawialnych źródeł energii.

Krzysztof Sajdutka przedstawił różne formy społeczności energetycznych w Polsce, w tym klastry energii i spółdzielnie energetyczne. Omówił również aktualne instrumenty wsparcia finansowego, dostępne dla inicjatyw lokalnych, w tym środki z Funduszu Modernizacyjnego, Funduszy Europejskich dla Regionów oraz Krajowego Planu Odbudowy.

Wiceprezes KIGSE podkreślił, że rozwój społeczności energetycznych to kluczowy element sprawiedliwej transformacji, który nie tylko przyczynia się do redukcji emisji CO₂ i zwiększenia udziału OZE, ale także wzmacnia lokalne gospodarki oraz poprawia bezpieczeństwo energetyczne regionów.

– Społeczności energetyczne stanowią fundament nowoczesnej energetyki obywatelskiej. Ich rozwój to nie tylko kwestia technologii i finansowania, ale także edukacji i budowania świadomości wśród mieszkańców i samorządów. KIGSE aktywnie wspiera tego typu inicjatywy, oferując wsparcie eksperckie oraz platformę wymiany wiedzy – mówił Krzysztof Sajdutka.

Udział Krajowej Izby Gospodarczej Społeczności Energetycznych w wydarzeniu JTP Groundwork jest kolejnym przykładem naszego zaangażowania w edukację oraz wspieranie działań na rzecz transformacji energetycznej w Polsce. Jako organizacja branżowa nie tylko reprezentujemy interesy społeczności energetycznych, ale także aktywnie uczestniczymy w budowaniu sieci współpracy między sektorem publicznym, prywatnym i akademickim.

Zdjęcia wykonane przez Rafała Kalabińskiego